Biologische kringloop 2.0: Living Labs

Living Labs voor de valorisatie van reststromen uit land- en tuinbouw
(Audrey Miserez, Inagro)

De land- en tuinbouwsector in Vlaanderen is zeer intensief. We bevinden ons geografisch gezien centraal in Europa, en vervullen zowel qua productie als innovatie een toonaangevende rol. Productie verduurzamen betekent dat er niet alleen wordt gekeken naar opbrengst en kwaliteit van groenten en fruit met een minimum aan energie en grondstoffen, maar men wil daarnaast ook bekijken hoe de reststromen van de productie optimaal kunnen worden gevaloriseerd, wat niet alleen de circulariteit bevordert maar ook een verdienmodel voor de teler moet opleveren.

Om onderzoek en innovatie omtrent circulaire economie te stimuleren, ontwikkelde Inagro het concept “Living Lab Circulair”. Het opzet is om, zoals de term ‘living labs’ aangeeft, nieuwe ideeën te ontdekken via overleg met alle mogelijke stakeholders en deze opportuniteiten te testen. Hierna zouden ze, indien succesvol, in de praktijk kunnen uitgerold worden. Er zijn vele mogelijkheden voor reststromen, waarvan er drie interessante cases in het oog springen:

• Preiloof

De doorgaans niet-vermarkte delen van preiplanten bevatten nog veel voedingsstoffen. Als deze ontdaan zijn van gronddeeltjes, kan het loof bijvoorbeeld worden verwerkt tot poeder voor smaaktoepassingen of kan er soep van worden gemaakt. Bij hydroprei (grondloze preiteelt) is er zelfs geen sprake van deze bodemdeeltjes.

• Spruitkoolstokken

Enkel de spruiten worden geoogst, de stokken blijven in de traditionele tuinbouw op het veld achter. Ze bezitten veel vezels en hebben hierdoor ook kwaliteiten als alternatieve grondstof voor papierproductie. Living Lab Circulair onderzoekt welke toepassingen er mogelijk zijn voor de groene chemie met de valorisatie van fenolen. Uiteraard worden ook andere factoren bekeken zoals oogstmachines, opzuivering, opties voor bewaring (fermentatie), …

• Tomatenloof

Op het einde van het teeltseizoen worden tomatenplanten minder productief en blijft de teler met een zeer grote hoeveelheid plantenafval achter. In België alleen al levert dit maar liefst 15.000 ton loofafval op. Compostering is een mogelijke verwerkingswijze, alleen vormen de touwen (nodig ter ondersteuning van de stengels) en de clips (om de planten aan deze touwen vast te hangen) een probleem, aangezien ze in regel uit kunststof zijn vervaardigd en als onzuiverheden het composteerproces overleven. Living Lab Circulair onderzoekt alternatieve touwen en clips, uit composteerbare of meer duurzame en te verwijderen materialen, waardoor een integrale verwerking tot compost mogelijk wordt. Ook vezeltoepassingen en extractie van tomatenloof voor de productie van biostimulanten en bionematiciden is een beloftevolle piste die verder wordt onderzocht.

De uitdaging van de living labs is steeds om mogelijke alternatieve pistes praktijkrijp te maken op grote schaal. Hier duiken immers, los van de (labo)testen, ook logistieke en technische problemen op zoals bewaring, capaciteit, aanlevering. Ook de kosten-baten worden meegenomen om het volledige verhaal, net zoals de kringloop, rond te maken.

Audrey gaf tijdens het symposium van Vlaco op 20 juni 2023 een uiteenzetting over bovenstaande. Je vindt de presentatie hier.