Grote uitdagingen en opportuniteiten voor de biogassector

Vlaco’s leden sluiten – via gekeurde bodemverbeterende middelen en meststoffen – niet enkel de koolstof- en nutriëntenkringloop. Bij de organische verwerking van bioafval produceert de sector ook hernieuwbare energie(dragers): biogas, biomethaan, biomassa en/of warmte en stroom. 2022 was o.a. ten gevolge van de oorlog in Oekraïne een tumultueus jaar voor onze leden, niet in het minst wegens de herzieningen in de Vlaamse steunregeling en de federale overwinstbijdrage.

Impact van hoge energieprijzen

Eind 2022 zette de Federale regering een Europese verordening om in een ‘overwinstbelasting’: stroom uit biomassa-, biogas- en afvalverbrandingsinstallaties, die tussen 1/8/2022 en 30/6/2023 verkocht werd boven de € 180/MWh, zou 100% belast worden. De regering gaf ook meteen mee dat dit mogelijk ook van toepassing zou zijn voor verkopen ná 30/06/2023. De uitwerking van deze omzettaks doet toch wel wat vragen oprijzen. Zo is de praktische uitwerking in de buurlanden heel wat soepeler, is er geen rekening gehouden met de gestegen input-/productiekosten en is er toch een duidelijke tegenstelling met biomethaan, dat niet belast werd. De overwinstbelasting en de omkadering errond (het aangifteplatform en handleiding door de CREG) werd inderhaast opgezet en creëert extra spanning in een reeds onzekere en complexe elektriciteitsmarkt (lage inkomsten tijdens corona, contractuele (PPA) versus spotmarktverkopen, sporadische stroomaankopen i.p.v. -verkopen, onbalansprijzen, dual fuel-installaties, etc..).

Exploitatiesteun vandaag en morgen

De exploitatiesteun voor nieuwe biogasinstallaties neemt jaarlijks af, zoals ook voor biomassaverbranding, zonne- en windenergie. Ook de investeringssteun voor biomethaaninstallaties – via de call groene restwarmte, groene warmte en warmtenetwerken – is sinds 2022 geschrapt. Vlaco heeft samen met het Bio-Energieplatform (ODE) een studie laten uitvoeren naar CO₂ als mogelijke basis voor een berekening en toekenning van exploitatiesteun voor biogas- en andere bio-energie-installaties. Deze opdracht werd in 2022 uitgevoerd door het consortium IAC. De studie geeft een duidelijker toekomstbeeld van CO₂ in de toekomstige verwaardingspistes voor vergistings- en composteerinstallaties. Een CO₂-gebaseerd ondersteuningsmechanisme voor energieopwekking uit biomassa(rest)stromen is zeer interessant om de complexiteit van biomassa te omarmen. Bio-energie-installaties kunnen verschillende energievectoren (stroom, warmte, transportbrandstof,..) genereren: ze zijn een belangrijke factor in het aanleveren van base-load/flexibele energie en hebben een verdienste op vlak van energie- én materiaalrecuperatie.

Eén overkoepelend ondersteuningsmechanisme op basis van CO₂ is niet evident of noodzakelijk. Niettemin kan de CO₂-benadering wél cruciaal zijn om alle facetten en voordelen die bio-energie-installaties leveren, op gelijke noemer te zetten en beoordelen. De studie kijkt ook over de grenzen heen naar systemen van CO₂-taxatie en de steun (via calls en/of contract for difference-formules) gebaseerd op CO₂-besparing. De ontwikkeling van toekomstige valorisatiepistes zal onder meer afhangen van hoe de verschillende marktprijzen en het wetgevende kader (rond bijvoorbeeld carbon farming en mestwetgeving (RENURE,…) evolueren. Een centrale rol voor biomethaan en inzet van biogene CO₂ is alvast duidelijk voor alle stakeholders. Zodra prijzen voor organisch gebaseerde energie- en materiaalstromen (inclusief koolstofopslag) hoog genoeg én verzekerd zijn, zullen bio-energie-installaties volwaardig hun rol en troeven via diverse vectoren kunnen uitvoeren.

Duurzaamheidscriteria

Ook wat betreft de duurzaamheidscriteria stond de wetgeving in 2022 niet stil. Het Verzamelbesluit VIII, dat eind 2022 goedgekeurd werd, heeft de duurzaamheidscriteria in het Energiebesluit ‘in lijn gebracht’ met RED II (Europese verordening Hernieuwbare Energie versie post 2019). Dit betekent dat de voorwaarden die gelden inzake organische inputstromen voor het verkrijgen van ‘aanvaardbare’ certificaten voor groene stroom-/warmteproductie, nogmaals aangepast worden. VEKA stelt dat voor inputstromen die vanaf mid 2023 gecontracteerd worden, strengere Europese duurzaamheidsregels zullen gelden om volwaardige groenestroomcertificaten te verkrijgen. Zo zouden de producenten van hernieuwbare energie uit bv. bioafval of zeefoverloop en houtige fractie groenafval afkomstig van composteerders vanaf 2023 moeten ‘bewijzen’ dat men een broeikasgasreductie van 70% bereikt. Vlaco pleit alvast om de billijkheid en de ‘level-playing field’ met de buurregio’s niet uit het oog te verliezen.

Biomethaan

Ook inzake valorisatie van biomethaan – lees: biogas opwerken tot aardgaskwaliteit voor toepassing in transport, verwarming, e.a. – houdt Vlaco een vinger aan de pols. Begin 2022 organiseerde Vlaco 2 webinars samen met o.a. Fluxys, ISCC, Biogas-E, RES, VERKO, het Vlaams LNG-platform en Febiga over biomethaanontwikkelingen in Europa. Vlaco leverde in het najaar van 2022 een bijdrage aan Fluvius’ workshop voor intercommunale biomethaanproducenten. Dit concept werd door Vlaco en andere stakeholders hernomen in 2023 tot een breed bijgewoonde en gesmaakte seminar voor privaatrechtelijke biomethaanproducenten. Het Europese kader voor een Vlaamse inhaalbeweging van biomethaan is er alvast: in mei ’22 publiceerde de Europese Commissie haar REPowerEU-strategie, die de afhankelijkheid van de Europese Unie van Russische fossiele brandstoffen moet wegwerken.

REPowerEU omvat acties gericht op vier pijlers: energie-efficiëntie, diversificatie van energieaankopen, hogere groene energie-streefcijfers en tot slot meer investeringen en hervormingen. Via het Biomethane Action Plan doelt REPowerEU op de stopzetting van de invoer van Russisch gas tegen 2027 en op een opschaling van de productie naar 35 miljard m³ biomethaan tegen 2030. 2023 lijkt alvast enkele primeurs in de maak te hebben wat betreft biomethaanproductie in de Vlaamse covergistingsector. Mede doordat er nog geen federale quota in voege zijn voor hernieuwbare transportbrandstoffen, ligt de biomethaanmarkt anno 2022-2023 voornamelijk in het buitenland.

Het is duidelijk: de biomethaantoekomst lonkt!