Vlaco vzw: al 30 jaar voortrekker van de biologische kringloop

In 2022 mocht Vlaco vzw haar dertigjarig bestaan vieren. Vlaco startte in 1992 als de "Vlaamse organisatie ter bevordering van de afzet van gft- en groencompost”, maar werd doorheen de jaren veel meer dan dat. Als vzw een dertigjarig bestaan vieren, is niet vanzelfsprekend en al helemaal niet haalbaar zonder ondersteuning van een sterk netwerk.

Jubileumfeest

Om dat netwerk te bedanken voor de afgelopen dertig jaar, organiseerde Vlaco op 26 september 2022 een feestelijk evenement in het Van der Valk Hotel in Mechelen. In de afgelopen dertig jaar heeft Vlaco drie voorzitters gekend: Luc Vanacker (voorzitter van 1992-2013), Rudy Meeus (2013-2020) en Danny Wille (2020-heden). Samen blikten ze terug op enkele van Vlaco’s mijlpalen:

• Zo startte Vlaco in 1992 aanvankelijk als organisatie om de afzet van gft- en groencompost te bevorderen, maar werd vanaf 1998 ook het thuiscomposteren meer in de verf gezet. Doorheen de jaren breidde het concept uit naar ‘thuiskringlopen’ en intussen werken twee Vlaco-medewerkers fulltime op dit onderwerp.
• In 2011 werd de samenwerking tussen Vlaco en de composteringen uitgebreid met de vergistingsinstallaties. Om meer te halen uit de biologische kringloop zijn namelijk vergisting én compostering belangrijk. De vergisters bekleden nu dan ook terecht een belangrijke plaats in de Vlaco-structuren.
• In het kader van thuiskringlopen is voedselverlies bij huishoudens de laatste jaren steeds meer op de voorgrond getreden. Vlaco heeft, samen met de intercommunales, allerlei activiteiten ontwikkeld om burgers te helpen thuis hun voedselverliezen te verminderen.
• De kwaliteit van de eindproducten was van in het begin belangrijk, maar ook na 30 jaar blijft dat een uitdaging. De tolerantie tegenover onzuiverheden in compost en digestaat wordt – terecht – kleiner. In 2019 heeft Vlaco vrijwillig, in samenspraak met de verwerkers, de norm voor onzuiverheden verstrengd. Iedereen zit op dezelfde ambitieuze lijn.

Bart Vandecasteele (ILVO) bracht een interessante presentatie met de welluidende titel: ‘Designerpotgrond binnen de circulaire economie’.

Duidelijk is dat compost een belangrijke meerwaarde heeft in potgrond. De microbiologische activiteit in compost is een belangrijke troef. Daardoor krijgen pathogenen minder kansen en wordt de groei van planten versterkt. De ene compost is echter de andere niet. Sommige composten zijn interessant als bulkmateriaal, andere eerder als organische meststof of voor de bekalking. Belangrijk is de potgrond zo lang mogelijk in de kringloop te houden: potgrond en substraten kunnen met de juiste bemesting hergebruikt worden en, als dat niet meer kan, gecomposteerd worden om nadien opnieuw ingezet te worden als substraat.

De volledige presentatie vind je hier terug.

      
De (ex-)voorzitters aan het woord

In de namiddag mochten de deelnemers zelf de handen uit de mouwen steken tijdens maar liefst acht verschillende workshops:

• Voor een appel en een ei? Dit is de échte waarde van compost en digestaat!

Uit die appelen en eieren worden er kwaliteitsvolle meststoffen en bodemverbeterende middelen geproduceerd. De marktprijs weerspiegelt er echter niet de echte intrinsieke waarde van. Vlaco ontwikkelde een methodiek om deze intrinsieke waarde te berekenen. Dit laat toe om een vergelijking te maken met gangbare en minder duurzame alternatieven. De intrinsieke waarde van compost en digestaat variëren van 33 euro/ton tot 162 euro/ton. De berekening wordt jaarlijks geactualiseerd .

• Plan-eet. Red de restjes? Ready, set, (h)app!

Vlaco lanceerde in september een nieuwe app. Eentje waarmee gezinnen verspillingsvrij worden en de afvalcijfers van de lokale besturen er wel bij varen. Tijdens de workshop werd uitgebreid besproken hoe we de app kunnen integreren in de dagelijkse werking en beleid rond voedselverlies én hoe we samen (Vlaco, de lokale besturen en andere organisaties) kunnen zorgen voor een massaal bereik.

• Duurzaam langetermijngebruik van digestaatproducten in Vlaamse landbouw

Deze workshop stond in het teken van onderzoek: de hoogtepunten na zeven jaar precisie digestaatgebruik in een groenterotatie van bonen, bloemkool, aardappelen en prei. De langetermijnproef in Ingooigem toont aan dat digestaatproducten een goed alternatief bieden voor runderdrijfmest of -stalmest. De opbrengst is doorgaans zeer gelijkend – voor aardappelen was de opbrengst voor bepaalde toepassingen in de proef zelfs groter De combinatie van digestaatproducten met organisch bodemverbeterende middelen zoals groencompost, biedt naast de bemestende waarde ook het voordeel dat het koolstofpercentage in de bodem op peil blijft.

• CO₂-gebaseerde ondersteuning van bio-energie installaties

Een CO2-gebaseerd ondersteuningsmechanisme voor energie opwekking op basis van biomassa(rest)stromen is interessant om de complexiteit van biomassa te omarmen. Bio-energie-installaties kunnen namelijk verschil lende energievectoren (stroom, warmte, transport brandstof, …) genereren, ze zijn een belangrijke factor in het aanleveren van base-load/flexibele energie en zitten vaak op de scheidingslijn tussen energie- én materiaalrecuperatie. De (hoogste) CO₂-prestaties staan vandaag nog niet synoniem voor (de hoogste) financiële returns Veel van de ontwikkeling rond valorisatiepistes zal afhangen van hoe de verschillende marktprijzen en het wetgevende kader.

• Plastic zak, schoen, wikkel en fles: hoe passen bioplastics in onze circulaire economie?

Er zijn reeds vele toepassingsmogelijkheden voor bioplastics. Maar welke passen in onze circulair economie en welke niet? Composteerbare kunststoffen hebben enkel een meerwaarde als er een link is met bioafval dat gecomposteerd wordt (gft- of groenafval) én als ze in de einde levensfase sowieso dreigen bij het bioafval én in de compostering terecht te komen.

• Klimaat: een ‘hot’ kringloopthema?

Een klimaattuin is een groene tuin.  Vaste planten en struiken vormen een gesloten vegetatie en bedekken de bodem zowel in zomer als winter Dit betekent minder onkruidgroei en minder uitdroging van de bodem Natuurlijke oppervlakken absorberen minder warmte dan verharde of bebouwde oppervlakken. Bomen zijn natuurlijke airco’s. Ze zorgen voor schaduw, waardoor de temperatuur al snel met ± 4°C kan dalen. Als er nog een vijver of poel in de buurt ligt, ontstaat een natuurlijk airco-effect van soms wel 10 tot 15°C.

• Met zuivere gft, iedereen tevree!

Nieuwe slogan voor een gft-campagne? Sorteeranalyses tonen aan dat er gemiddeld 5% verontreiniging zit in het gft in Vlaanderen. Tijdens het verwerkingsproces kunnen heel wat verontreinigingen worden verwijderd Maar technisch zijn daar ook beperkingen aan/ Hoe zuiverder het gft aan de bron wordt ingezameld, hoe zuiverder de compost Hierover moet blijvend gecommuniceerd en gesensibiliseerd worden.

• Bio en compost: een (bodem)levendig verhaal

De biolandbouw is groeiend en bloeiend. Bodemvruchtbaarheid, bodemkwaliteit en bodemleven zijn essentieel voor een gezond gewas en goede opbrengst. Een proefveld bij Inagro, waar van 2003 tot 2015 groencompost is toegediend, toont aan dat de groencompost zorgt voor de sterkste toename in het koolstofgehalte in de bodem. Een hoger organischestofgehalte resulteert in een trend tot meer stabiele bodemaggregaten. Het perceel met groencompost levert ook de meeste levende biomassa (PLFA meting).

Ook de presentaties van de workshops kan je hier terugvinden.

De dag werd afgesloten met een originele restjesreceptie. Het geheel werd in goede banen geleid door Hetty Helsmoortel (één van de co-organisatoren van Nerdland Festival). Naar aanleiding van 30 jaar Vlaco werd ook een feesteditie van ons Vlacovaria-magazine uitgebracht. Dat lees je hier. 

  
Presentatrice Hetty Helsmoortel                                 Enkele Vlaco-lesgevers met restjeshapjes

Afgelopen 30 jaar

Dat Vlaco en haar leden doorheen de jaren veel werk verricht hebben, staat buiten kijf. Zo is er in 2022 in Vlaanderen bijna 1 miljoen ton bioafval verwerkt tot compost en werd 1,6 miljoen bioafval samen met mest en energiegewassen omgezet tot een digestaatproduct. Er is een duidelijk toenemende vraag naar compost- en digestaatproducten en niet alleen voor de lokale markten.

Ook in het dagelijkse leven van ‘de Vlaming’ doet Vlaco er in 2022 alles aan om de biologische kringloop nóg te verbeteren. Zo legt Vlaco zich toe op het vermijden van voedselverlies bij de burger thuis en kringlooptechnieken die in de tuin soelaas kunnen bieden voor de veranderende klimaatomstandigheden. Denk maar aan mulchmaaien, meer water in de tuin houden, compost gebruiken, enzovoort.

Al dertig jaar doet Vlaco er alles aan om de biologische kringloop te sluiten, maar de sector staat nog voor tal van uitdagingen.

De interesse in recyclageproducten is toegenomen en geeft een boost aan de afzet. Deze interesse heeft drie voorname redenen:

• De energiecrisis: de prijs voor nutriënten is sterk toegenomen.
• Er is stilaan meer interesse vanuit landbouw voor compost omwille van haar sterke eigenschappen, waaronder koolstofopbouw in de bodem en het watervasthoudend vermogen.
• Er is een grote vraag vanuit de potgrondsector om substraten duurzamer te maken. En daarvoor is compost een geschikt middel.

We hopen dat de huidige kennismaking met onze compost- en digestaatproducten zal leiden tot een blijvende inzet ter vervanging van schaarse grondstoffen.

Het persbericht dat werd uitgestuurd n.a.v. 30 jaar Vlaco lees je hier.
 

Verhuis

2022 was niet enkel een mijlpaal voor Vlaco omwille van haar dertigjarige bestaan, maar ook omdat de organisatie na twaalf jaar haar vertrouwde stekje in het OVAM-gebouw in Mechelen verliet. Vlaco is nog steeds gevestigd in Mechelen, maar verhuisde een tweetal kilometer verder naar de Jubellaan. Een leuk, lichtrijk kantoor met – hoe kan het ook anders – een gezellig tuintje!

Ons nieuwe adres is Jubellaan 155 bus 102, 2800 Mechelen.