Vlaco-compost: een kwaliteitsvol product


Wat is compost?

Compost is een grondstof die bestaat uit verteerd plantaardige resten (bijvoorbeeld groenten, fruitschillen, grasmaaisel, bladeren, snoeihout, …). Het is een donkerbruin tot bijna zwart kruimelig materiaal. Compost is het resultaat van het composteringsproces, een natuurlijk proces dat gecontroleerd en gestuurd wordt. Het is een product met een hoog stabiel organische stofgehalte en nutriënten die geleidelijk beschikbaar komen voor de planten. Compost is een bodemverbeteraar en geen meststof. Compost bevat een hoog gehalte stabiel organisch materiaal. Uit dat organisch materiaal vormt zich humus.

In Vlaanderen zijn er een veertigtal professionele composteerinstallaties. Sommigen verwerken enkel groenafval, anderen ook gft-afval of bedrijfsafvalstoffen. De procesomstandigheden verschillen, maar ze maken allemaal compost. En die professionele compost gebruiken de huishoudens, landbouwers, de tuinaannemers en de gemeenten. Zo blijft de grond in Vlaanderen gezond en vruchtbaar.

De omstandigheden van het professionele composteringsproces kunnen – zoals hierboven vermeld – wel variëren, maar de stappen zijn steeds dezelfde:

  1. voorbewerking (mengen, verkleinen en hopen opzetten)
  2. composteringsproces
  3. narijping
  4. affinage of nabewerking (opschonen en zeven in verschillende fijnheden)

Vlaco-compost

Met de kwaliteit van professionele compost in Vlaanderen wordt niet licht omgesprongen. Vlaco is erkend als certificeringsinstelling om in heel Vlaanderen controles te doen, en zo een hoge kwaliteit van compost te garanderen. Dit certificeringsproces gebeurt op verschillende manieren:

  1. Onafhankelijke staalname en analyse
  2. Bedrijfsaudits
  3. Administratieve controles

Enkel compost die tijdens het certificeringsproces aan de nodige voorwaarden voldoet, mag ‘Vlaco-compost’ genoemd worden.

Compost - en de professionele compostering - lijkt voor sommigen misschien ver van hun bed, maar dat is het helemaal niet. De meeste Vlamingen staan zelfs élke dag aan de bron van compost, meestal zonder het te beseffen. Professionele compost is namelijk het stabiele, gehygiëniseerde en humusrijke eindproduct van de compostering van selectief ingezameld organisch-biologisch materiaal.

Gehygiëniseerd

Professionele compost bereikt tijdens het composteringsproces een temperatuur van 55 – 70°C, en dat in combinatie met een hoge vochtigheidsgraad. Een belangrijk voordeel van het composteringsproces is dat onkruidzaden door hoge temperatuur en vochtigheid hun kiemkracht verliezen. Plantenziekten worden afgedood. Er ontstaat zo een ‘gehygiëniseerd’ materiaal.

Weinig onzuiverheden

Selectief ingezameld bioafval in Vlaanderen is over het algemeen zuiver, maar bevat vandaag jammer genoeg soms toch wel eens plastic, metaal, touwtjes of andere onzuiverheden. Technisch worden er allerlei technieken ingezet om compost zo zuiver mogelijk te krijgen: zeven, windshiften, een magneetbehandeling, …

Verontreiniging in compost is een zeer belangrijke kwaliteitsparameter, en maakt reeds 30 jaar deel uit van de wettelijke kwaliteitsnorm. De wettelijke analyseparameter “onzuiverheden” is een samenvatting van plastic, glas, metaal en andere en is uitgedrukt in gewichtspercent van de compost. Sinds 1 januari 2019 is deze norm, op vraag van de sector, gehalveerd tot 0,5 gewichtsprocent op droge stof. Sinds 2023 maakt een visuele oppervlaktemeting - samen met de huidige gewichtsprocentparameter - deel uit van de kwaliteitsdoelstellingen om in aanmerking te komen voor het Vlaco-label. De standaarden zijn als volgt bepaald en worden de komende jaren nog strenger:

  • 2023: 25 cm2/liter
  • 2024: 20 cm2/liter
  • 2025: 15 cm2/liter

Veel organische stof

Het organische stofgehalte van compost hangt vooral af van het verwerkte materiaal, de duur van de compostering en het vochtgehalte. Hoe minder toegevoegd structuurmateriaal, hoe meer inerte stoffen (bv. zand), hoe langer de compostering duurt en/of hoe vochtiger het eindproduct, hoe lager het organisch ;stofgehalte. Wettelijk gezien moet compost minimaal 16 % organische stof bevatten. Voor compost met Vlaco-label geldt een minimum van 18 %.

De gemiddelde samenstelling van Vlaco-compost vind je hier.

Compostgebruik voor een gezonde bodem

Dat compost heel wat voordelen heeft, staat buiten kijf. Hier vind je de 7 bewezen voordelen van compostgebruik:

  1. Compost verbetert de bodemstructuur: het levert stabiele organische stof aan de bodem, dit zorgt voor stevige bodemaggregaten. Compost is als het ware een goede ‘lijm’ om de zand-, klei- en leempartikels samen te houden.
  2. Compost activeert het microbiologische bodemleven: door compost aan de bodem toe te voegen, wordt een grote verscheidenheid aan organismen gestimuleerd en ontstaat er een uitgebreider en evenwichtiger bodemleven ontstaat. Dat biedt weerstand aan schadelijke organismen.
  3. Compost zorgt voor voldoende bodemhumus: voldoende organische stof is essentieel om een vruchtbare bodem te hebben of te behouden. Compost verrijkt je bodem met een grote dosis stabiele organische stof. Hierdoor krijgt de bodem de typische vruchtbare donkere kleur. De hoeveelheid organische stof die ideaal is voor je bodem hangt af van je bodemtextuur.
  4. Compost vergemakkelijkt de infiltratie van water en vermindert zo erosie: dankzij compost heeft de bodem stevigere bodemaggregaten. Regendruppels krijgen ze niet zo makkelijk kapot. Door een betere porositeit door het gebruik van compost, dringt het regenwater vlotter in de bodem en spoelt het minder af.
  5. Compost voorkomt uitdroging van de bodem: een bodem met een goede bodemstructuur bevat zowel kleine als grote poriën. De grote poriën zorgen voor een betere infiltratie van het water. De kleine poriën staan in voor het vasthouden van water in de bodem. Dit werkt als een spons. 
  6. Compost werkt de bodemverzuring tegen: de verzuring van de bodem is een natuurlijk proces. Menselijke invloeden zoals zure regen, landgebruik of bemesting met zuurwerkende meststoffen versterken die verzuring. Soms is het dus nodig om de zuurtegraad (of pH) van je bodem weer op peil te brengen. Compost heeft een neutrale tot basische pH en werkt zo bodemverzuring tegen. 
  7. Compost levert traagwerkende nutriënten: compost bevat naast organische stof ook voedingsstoffen zoals stikstof (N), fosfor (P), kalium (K), maar ook calcium (Ca), magnesium (Mg), zwavel (S), ... Een belangrijk voordeel van compost dat tevens duidelijk wordt aangetoond in de 20-jarige veldproef, is dat de voedingsstoffen gebonden zijn aan de organische stof. 

Compostproducenten kunnen zich bovendien vrijwillig engageren voor het Vlaco-label, een extra keurlabel voor compost.